Nakręcone w 1946 roku „Zakazane piosenki” to prawdziwy kamień milowy w historii polskiej kinematografii. Początkowo miała to być jedynie antologia okupacyjnych piosenek – tych, które śpiewano po cichu, z nadzieją i przekorą, w czasach, gdy wolność była tylko marzeniem. Jednak pod reżyserską opieką Leonarda Buczkowskiego powstało dzieło, które stało się czymś znacznie więcej: kroniką wojennych losów zwykłych ludzi, opowieścią o odwadze, stracie i niegasnącej nadziei.
Fabuła, która porusza do dziś
Akcja filmu rozgrywa się od września 1939 roku aż do wyzwolenia Warszawy w styczniu 1945 roku. Głównym bohaterem jest Roman Tokarski, grany przez Jerzego Duszyńskiego – muzyk, który po wojnie opowiada swoje przeżycia polskiemu żołnierzowi, repatriantowi z Anglii. Po zajęciu Warszawy przez Niemców, Roman zakłada uliczną orkiestrę, która szybko staje się symbolem oporu i solidarności mieszkańców stolicy. Wraz z siostrą Haliną (Danuta Szaflarska) angażuje się w działalność podziemną, przewozi broń, kolportuje nielegalne wydawnictwa i bierze udział w akcjach dywersyjnych. W tle tych wydarzeń rozgrywają się osobiste dramaty – w jednej z akcji ginie ukochany Haliny, Ryszard (Jan Świderski).
Zakazane piosenki – muzyka, która dawała nadzieję
To właśnie tytułowe „zakazane piosenki” są sercem filmu. Autentyczne, satyryczne i żartobliwe utwory patriotyczne, które rozbrzmiewały na ulicach okupowanej Warszawy, pomagały Polakom przetrwać najtrudniejsze chwile. Były wyrazem buntu, ale też sposobem na zachowanie godności i poczucia wspólnoty. Dziś te melodie wciąż wzruszają i przypominają o sile kultury w czasach próby.
„Zakazane piosenki” od samego początku wzbudzały ogromne emocje. Tuż po premierze film został wycofany z kin i poddany znaczącym przeróbkom. Władze komunistyczne uznały, że należy mocniej zaakcentować rolę Armii Czerwonej w wyzwalaniu Warszawy. Dopiero po tych zmianach obraz wrócił na ekrany jesienią 1948 roku. Mimo to, film nie stracił swojego wyjątkowego charakteru i do dziś pozostaje jednym z najważniejszych świadectw polskiej historii XX wieku.
