Od nauczyciela do legendy polskiego kina
Wacław Kowalski, choć dziś kojarzony głównie z rolą Kazimierza Pawlaka w kultowej trylogii „Sami swoi”, miał niezwykle bogate i niełatwe życie. Urodził się 2 maja 1916 roku w rosyjskim Gżatsku (obecnie Gagarin), a dzieciństwo spędził już w Polsce, we wsi Gnojno na Lubelszczyźnie. W młodości przeżył śmierć ojca i jednej z trzech sióstr, co na zawsze odcisnęło piętno na jego charakterze.
Z wykształcenia był pedagogiem specjalnym, ukończył Seminarium Nauczycielskie i pracował w Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Plany zawodowe przerwała mu wojna – brał udział w kampanii wrześniowej. Po wojnie postanowił spróbować sił w muzyce – śpiewał barytonem i marzył o karierze operowej. Los jednak skierował go na scenę teatralną i filmową.
Sukces „Samych swoich”
Karierę aktorską rozpoczął w Łodzi, gdzie współpracował z Teatrem Pinokio i Teatrem Nowym. Na dużym ekranie zadebiutował w 1946 roku w „Zakazanych piosenkach”. Przez lata grywał głównie role drugoplanowe i epizodyczne, ale zawsze były to postacie wyraziste, zapadające w pamięć widzów.
Przełomem okazała się rola Kazimierza Pawlaka w filmie „Sami swoi” (1967), a następnie w „Nie ma mocnych” (1974) i „Kochaj albo rzuć” (1977). W duecie z Władysławem Hańczą (filmowy Kargul) stworzył jeden z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych duetów w historii polskiego kina. Co ciekawe, początkowo rola Pawlaka miała przypaść innemu aktorowi, ale to Kowalski nadał postaci niepowtarzalny kresowy zaśpiew i autentyczność.
Rodzinna tragedia przerwała karierę Wacława Kowalskiego
W życiu prywatnym Wacław Kowalski był człowiekiem skromnym, ceniącym rodzinę i spokój. Od 1943 roku był żonaty ze Stanisławą Osikowską, z którą miał dwóch synów: Jana i Macieja. Obaj studiowali medycynę, co było powodem do dumy dla aktora.
Niestety, w 1982 roku młodszy syn Maciej zginął tragicznie w wypadku samochodowym. Ta tragedia całkowicie złamała Kowalskiego – wycofał się z życia publicznego, zrezygnował z aktorstwa i pogrążył się w depresji. Ostatni raz pojawił się na ekranie w serialu „Dom” jako dozorca Popiołek.
Nagła śmierć
Wacław Kowalski zmarł 27 października 1990 roku w Brwinowie pod Warszawą, w wieku 74 lat. Przyczyną śmierci był udar mózgu. Spoczął w rodzinnym grobie, obok żony i syna.
Pozostawił po sobie ponad 100 ról filmowych i serialowych, dziesiątki kreacji teatralnych i radiowych. Dla milionów Polaków na zawsze pozostanie Pawlakiem – postacią, która bawiła, wzruszała i łączyła pokolenia. Jego charakterystyczny głos, kresowy akcent i autentyczność sprawiły, że stał się ikoną polskiej kultury.
